Christoph Wolff, J.S. Bach. Muzyk i uczony - 700 str., najnowsza biografia

Christoph Wolff
Johann Sebastian Bach: Muzyk i uczony

Książka reprezentuje stan badań na początek 2011 roku.

szlachetny papier, twarda oprawa,
700 stron, ilustracje, przypisy, aneksy
bibliografia oraz dodatek wydawcy *
tłumaczenie: Barbara Świderska
redakcja naukowa: dr Szymon Paczkowski, Instytut Muzykologii UW

Najnowsza, niezwykła biografia J. S. Bacha - Nadwornego Kompozytora Króla Polskiego - autorstwa prof. Christopha Wolffa,  najwybitniejszego badacza życia i twórczości geniusza Baroku.

Wydanie polskie zawiera specjalny wstęp autora z sierpnia 2011, prolog, 12 rozdziałów i epilog, oraz osobno ponad 800 przypisów. Ponadto 4 rozbudowane aneksy (szczegółowa chronologia, mapa miejsc, koszty życia w 1. poł. XVIII w., luterański kalendarz liturgiczny), bibliografia, indeksy dzieł (tematyczny i alfabetyczny) oraz indeks osobowy. Okładkę stanowi linoryt barwny Janiny Kraupe-Świderskiej z 1965 roku: Koncert Jana Sebastiana Bacha (praca ze zbiorów Muzeum Narodowego w Poznaniu).

* Tylko do polskiego wydania dołączono dodatek z zespołem historycznych rycin ze zbiorów polskich (Muzeum Narodowe w Warszawie, Kolekcja Królewska Gabinetu Rycin Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie) oraz ilustrowany tekst Jakuba Sity: August Mocny, August III i ich ministrowie - promotorami architektury i sztuki w osiemnastowiecznej Warszawie.

wysokość 24,5 cm
szerokość 17,5 cm
grubość 4 cm
ciężar ok. 1,1 kg

= = = = = Spis treści

Skróty
Podziękowania
Spis ilustracji

Wstęp
Aktualizacja stanu badań na rok 2011

Prolog: Bach i pojęcie „nauki muzycznej”

1. Źródła talentu muzycznego i kształtowanie zainteresowań
EISENACH, 1685–1695
    Ambrosius Bach i jego rodzina
    Atmosfera domu, miasta, dworu, szkoły i kościoła

2. Fundamenty
OHRDRUF, 1695–1700
    Pod opieką starszego brata
    Muzyczne początki Sebastiana

3. Kształcenie akademickie zamiast nauki rzemiosła
OD LÜNEBURGA DO WEIMARU, 1700–1703
    Chórzysta w Szkole świętego Michała w Lüneburgu
    Böhm, Reinken i kapela dworska w Celle
    Okres przejściowy: rekonesans w Turyngii
    Pierwsze osiągnięcia muzyczne

4. W drodze do sławy
ORGANISTA W ARNSTADT I MÜHLHAUSEN, 1703–1708
    W Nowym Kościele w Arnstadt
    „Pierwsze owoce” i spotkanie z Buxtehudem
    W kościele świętego Błażeja w Mühlhausen

5. „Wypróbować wszystko, co możliwe w sztuce obchodzenia
się z organami…”
NADWORNY ORGANISTA I CAMMER-MUSICUS
W WEIMARZE, 1708–1714
    Sześć pierwszych lat na dworze książęcym
    Wirtuoz instrumentów klawiszowych i ekspert organowy

6. Poszerzanie horyzontów muzycznych
KONCERTMISTRZ W WEIMARZE, 1714–1717
    Wybór drogi zawodowej
    Muzyka dla „Niebiańskiego Zamku”
    „Myślenie muzyczne”: dojrzewanie kompozytora
    Wzloty i upadki

7. Uskrzydlony „muzycznym pojedynkiem o pierwszeństwo”
KAPELMISTRZ W KÖTHEN, 1717–1723
    Mecenat książęcy
    Podróże i ekspertyzy
    Kanon praw i przesuwanie granic

8. Nowa definicja dostojnego urzędu
KANTOR I DYREKTOR MUZYCZNY W LIPSKU:
LATA DWUDZIESTE
    Kapelmistrz u Świętego Tomasza
    Głównie kantaty
    Wielka Pasja i jej kontekst

9. Muzyk i uczony
KONTRAPUNKT TEORII I PRAKTYKI
    Wykonawca, kompozytor, nauczyciel, uczony
    Dyrektor muzyczny Uniwersytetu
    Koledzy-profesorowie i studenci Uniwersytetu
    Materiały i metafizyka

10. Przekraczając granice konwencji
NOWE, NIETYPOWE ZADANIA: LATA TRZYDZIESTE
    Na rozdrożu
    Dyrektor Collegium Musicum i Królewski Kompozytor Nadworny
    Projekt Clavier-Übung
    Przy biurku kompozytora

11. Śpiewający ptaszek i goździki dla pani domu
ŻYCIE OSOBISTE I ZAWODOWE
    Rodzina i dom
    Oficjalne obowiązki i prywatne interesy

12. Rozważając przeszłość, teraźniejszość i przyszłość
OSTATNIA DEKADA: LATA CZTERDZIESTE
    Na uboczu, lecz nie bezczynny
    Kunst der Fuge, Msza h-moll i miejsce w historii
    Koniec
    Majątek i spuścizna muzyczna

Epilog: Bach i idea „muzycznej doskonałości”

Przypisy

Aneksy
    1. Chronologia
    2. Miejsca działalności J. S. Bacha
    3. Pieniądze i koszty utrzymania­
    4. Luterański kalendarz kościelny

Bibliografia

Indeksy
    1. Indeks tematyczny utworów J. S. Bacha
    2. Indeks tytułowy kompozycji
    3. Indeks osobowy


Dodatek wydawcy polskiego:
Kontekst polski w muzyce i sztuce czasów J. S. Bacha

    1. Ilustracje ze zbiorów polskich
    2. Jakub Sito, Sztuka w kręgu polskiego dworu Wettinów
    3. Spis ilustracji zamieszczonych w dodatku wydawcy polskiego


- - -   f r a g m e n t   w s t ę p u   - - -

... Jak można oczekiwać, to przedmiot studium biograficznego determinuje naturę i metodę rozważań. W związku z tym należy podkreślić dwie sprawy.

Po pierwsze, na podstawie dotychczas zgromadzonej wiedzy o życiu Bacha, możemy stwierdzić, że nie było ono szczególnie ekscytujące i nie nadaje się do przedstawienia w formie narracji osnutej wokół chronologicznej listy dat i wydarzeń. Ponadto w biografii Bacha brak jest bardzo wielu, czasem kluczowych informacji. Carl Philipp Emanuel Bach był najwyraźniej świadomy tego problemu, gdy w roku 1775 pisał do Johanna Nicolausa Forkela, pierwszego biografa ojca: "Ponieważ nigdy nie napisał niczego na temat swojego życia, luki są nieuniknione". Nie sprawiłoby najmniejszej trudności napisanie całych rozdziałów o tym, czego na temat życia Bacha nie wiadomo. Nie do uniknięcia są więc domysły i przypuszczenia, toteż w niniejszej biografii siłą rzeczy pojawiają się liczne "prawdopodobnie", "możliwe, że", "może" i temu podobne. Jednak, jak starałem się pokazać na kartach tej książki, nawet w przypadku Bacha możliwe jest ukazanie tego, co najistotniejsze jego w życiu i osobowości.

Po drugie, muzyka Bacha, choć nie zastępuje informacji biograficznych (ani nie wypełnia luk wynikających z ich braku), o wiele silniej oddziałuje na współczesnego odbiorcę, niż historia życia kompozytora. Zmarginalizowanie muzyki byłoby sprzeczne z celem tej biografii. Zatem centralnym jej punktem muszą być mimo wszystko zagadnienia muzyczne natury bardziej ogólnej i sama muzyka, jako stanowiące część profilu intelektualnego kompozytora. Rozważania dotyczące rozwoju Bacha jako kompozytora połączone z bardziej wnikliwym omówieniem poszczególnych dzieł mogłyby stanowić temat oddzielnego studium, które mam nadzieję podjąć w przyszłości, by uzupełnić niniejszą książkę.

Uważna lektura dostępnych źródeł podstawowych - zarówno muzycznych, jak i pozamuzycznych - w dużym stopniu wpłynęła na kształt i treść tego studium i na sposób interpretacji, której nie da się i nie powinno się unikać. I tak przykładowo, podkreślając ważność, rozległość i wczesną dojrzałość twórczości Bacha przed rokiem 1705, kładę akcent nie tylko na odpowiednie materiały źródłowe, ale także na moją ich interpretację. To samo dotyczy moich wniosków na temat kolei życia Bacha w roku 1702, powodów przeniesienia się z Mühlhausen do Weimaru, chronologicznych i konceptualnych powiązań pomiędzy stroną tytułową Das wohltemperierte Clavier a jego staraniami o uzyskanie posady kantora w Szkole świętego Tomasza itd. Tego rodzaju szczegóły, rozważane łącznie, mogą wzbogacić narrację biograficzną i wskazać na nowe jej aspekty. W przypadku Bacha narracja owa przypomina bardzo fragmentaryczną mozaikę - tym ważniejsze są więc wszelkie próby budowania mostów pomiędzy dwoma biegunami: przyziemnym tłem, jakie stanowi życie Bacha, i intelektualnymi podstawami jego sztuki...